Saratani ya utumbo - colon cancer au colorector cancer
Hatari ya kansa ya utumbo (Colon cancer) pindi isipo tibiwa mapema
Ugonjwa wa kansa ya utumbo, visababishi, dalili, madhara, matibabu na amna ya kujilinda kutokana na ugonjwa huu
SARATANI YA UTUMBO (COLON CANCER AU COLORECTOR CANCER)
Saratani ya utumbo (Colon cancer au Colorectal cancer) ni ugonjwa mbaya unaotokea pale seli za ukuta wa utumbo mkubwa (colon) au sehemu ya mwisho ya utumbo (rectum) zinapokua na kugawanyika bila mpangilio, na kuunda uvimbe (tumor) unaoweza kuenea sehemu nyingine za mwili.
Mambo ya msingi kuhusu saratani ya utumbo:
1. Aina kuu za saratani ya utumbo
Saratani ya koloni (Colon cancer) – Inaanzia kwenye sehemu ndefu ya utumbo mkubwa.
- Saratani ya rektamu (Rectal cancer) – Inaanzia kwenye sentimita chache za mwisho za utumbo kabla ya haja kubwa kutoka.
2. Dalili
Mara nyingi huanza taratibu bila dalili, lakini kadiri inavyoendelea unaweza kuona:
Kubadilika kwa mfumo wa haja kubwa (kuharisha au kufunga choo kwa muda mrefu).
Kinyesi chenye damu au rangi nyeusi.
Maumivu au kukosa raha tumboni.
Kupungua uzito bila sababu.
Uchovu usioelezeka.
- Hisia kwamba hujamaliza haja kubwa kabisa.
3. Sababu na vihatarishi
Vidonda vya tumbo vya muda mlefu
Umri – Zaidi ya miaka 50, ingawa vijana pia wanaweza kuathirika.
Lishe – Yenye mafuta mengi na nyama nyekundu, na nyuzi (fiber) kidogo.
- Urithi – Historia ya saratani ya utumbo katika familia.
Magonjwa sugu – Kama vile ugonjwa wa vidonda vya utumbo (IBD: Ulcerative colitis, Crohn’s disease).
- Mtindo wa maisha – Kutofanya mazoezi, unene kupita kiasi, uvutaji sigara, unywaji pombe.
4. Utambuzi
Endoscopy - Pima vidonda vya tumbo ili kugundua uwepo wa vidonda ivyo na kuzingatia matibabu
Colonoscopy – Kamera ndogo huangalia ndani ya utumbo na kuchukua sampuli (biopsy).
Vipimo vya damu – Mfano CEA (Carcinoembryonic antigen).
CT scan au MRI – Kuona kusambaa kwa saratani.
- Stool test – Kugundua damu isiyoonekana kwa macho.
5. Matibabu
- Vidonda vya tumbo - Tibu vidonda vya tumbo pale unao hisi na kugundua unatatizo la vidonda vya tumbo kwasababu ndio chanzo kikuu pia cha saratani ya utumbo
Upasuaji – Kuondoa sehemu iliyoathirika.
Chemotherapy – Dawa za kuua au kudhibiti seli za saratani.
Radiotherapy – Mionzi kuua seli za saratani (hasa kwa saratani ya rectum).
- Targeted therapy – Dawa zinazolenga molekuli maalum kwenye seli za saratani.
6. Kuzuia
Kula mboga na matunda mengi, na vyakula vyenye nyuzi (fiber).
Punguza nyama nyekundu na nyama zilizochakatwa (processed meat).
Fanya mazoezi mara kwa mara.
Acha sigara na pombe.
- Fanya uchunguzi wa mapema (colonoscopy) hasa ukifika miaka 45–50 au mapema kama una historia ya familia.
UGONJWA WA VIDONDA
Ugonjwa wa vidonda vya tumbo inasemekana kuwa ni chanzo cha saratani ya utumbo mpana
Vidonda vya tumbo (kwa Kiingereza: "gastritis") ni miongoni mwa magonjwa ya mfumo wa mmeng'enyo wa chakula katika mwili wa binadamu.
Huo ni ugonjwa unaowasumbua watu wengi sana duniani na huwapata sanasana watu wazima kuliko watoto wadogo.
Ikiwa kidonda kinatoa damu, unaweza kuona damu nyekundu au damu ilyovilia (damu nyeusi) kwenye kinyesi.
Kutokwa damu kunaweza kuambatanishwa na uchovu na kukosa nguvu.
Kama kidonda cha tumbo kinasababisha shimo kwenye utumbo, hii inaweza kusababisha, mgonjwa anaweza kuhisi hali kama hizi
BAADHI YA DALILI HATARISHI YA VIDONDA VYA TUMBO
Tumbo kujaa gesi na kuhisi kushiba kila wakati
Kutapika damu na kupata maumivu makali ya tumbo
Kutoa haja kubwa yenye kuchanganyika na damu
Kupoteza hamu ya kula na kuhisi kichafuchefu
Mabadiliko ya langi ya kinyesi, kinaweza kuwa na rangi ya udongo au kinyesi
Ukihitaji matibabu na ushauri wa tatizo hili la saratani ya utumbo, tunaweza kukuandalia matibabu bora na salama pamoja na ushauri wa lisha rafiki kwa mfumo wa chakula.
Fahamu orodha ya dalili za awali kabisa ambazo mara nyingi watu huzipuuza, ili ziwe rahisi kutambua mapema kabla saratani ya utumbo haijawa kubwa.
Je, unataka tukutengenezee orodha ya matibabu na ushauri ikiwa unaanza kupitia dalili za awali?
Unaweza kuwasiliana nasi moja kwa moja kwakupiga simu au kutuna ujumbe mfupi wa maandishi kupitia +255628361104 +255746484873.
𝗞𝗨𝗠𝗕𝗨𝗞𝗔:- Ni muhimu kufuatilia afya yako kwa kufanya vipimo vya mara kwa mara na kuyafikia matibabu ya mapema pale tatizo linapo bainika, kwani kila sekunde ni muhimu katika kuokoa maisha na kuepuka madhara ya kudumu.
𝗞𝗮𝗿𝗶𝗯𝘂 𝘁𝘂𝗸𝘂𝗵𝘂𝗱𝘂𝗺𝗶𝗲 𝗸𝘄𝗮 𝗰𝗵𝗮𝗻𝗴𝗮𝗺𝗼𝘁𝗼 𝘇𝗮 𝗮𝗳𝘆𝗮 𝘁𝘂𝗻𝗮𝘁𝗼𝗮 𝗵𝘂𝗱𝘂𝗺𝗮 𝘆𝗮 𝗩𝗜𝗣𝗜𝗠𝗢, 𝗨𝗦𝗛𝗔𝗨𝗥𝗜 𝗡𝗔 𝗠𝗔𝗧𝗜𝗕𝗔𝗕𝗨.
